HOẠT ĐỘNG TÂM LÝ CHIẾN CỦA QUÂN ĐỘI MỸ VÀ ĐỒNG MINH TRONG TÁC CHIẾN LIÊN QUÂN

Đảng ta đã xác định rõ và khẳng định trong văn kiện Nghị quyết TƯ 8 (khoá IX), đối tượng tác chiến chủ yếu và cơ bản của Quân đội ta trong tương lai vẫn là Quân đội Mỹ và đồng minh của chúng. Do đó, việc nghiên cứu toàn diện cả về đường lối, chiến lược quân sự; tổ chức, biên chế; vũ kí, trang bị kỹ thuật; chi phí và đầu tư quân sự; các hình thức tác chiến chủ yếu; âm mưu, thủ đoạn; chiến tranh tâm lý và các hoạt động tâm lý chiến..., là nhiệm vụ quan trọng, nhằm chuẩn bị tốt nhất về mọi mặt, sẵn sàng đánh thắng chiến tranh xâm lược, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong mọi tình huống. Việc nghiên cứu một cách đầy đủ, khách quan, trung thực...về các hoạt động tâm lý chiến (HĐTLC) của Quân đội Mỹ và đồng minh, sẽ góp phần làm rõ những tác động, ảnh hưởng tiêu cực của nó đến trạng thái tâm lý, tư tưởng của quân nhân và nhân dân ta trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc; trên cơ sở đó đề xuất xác đáng, khoa học về công tác chuẩn bị mọi mặt, nhất là chuẩn bị con người (quân nhân), đủ sức vô hiệu hoá mọi HĐTLC của Mỹ và đồng minh.

Thứ nhất, HĐTLC của Quân đội Mỹ và đồng minh trong tác chiến liên quân được tiến hành xuyên suốt cả trước, trong và sau quá trình tác chiến; được thực hiện cả trong thời bình cũng như thời chiến và là một phần rất quan trọng trong các hoạt động đối ngoại, thông tin, quân sự, kinh tế của Quân đội Mỹ. Đây là hoạt động có kế hoạch chặt chẽ, mục đích nhằm tác động làm sai lệch thái độ, động cơ, lý trí của quần chúng nhân dân, làm giảm nhuệ khí chiến đấu và hiệu quả tác chiến của đối phương; đồng thời, tạo ra sự chống đối, bất mãn bên trong hàng ngũ đối phương, khuyến khích đối phương đầu hàng hay đi theo đường hướng của Mỹ.

Lực lượng tâm lý chiến liên quân là lực lượng duy nhất thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ được quyền gây ảnh hưởng trực tiếp đến đối tượng người nước ngoài thông qua việc sử dụng các chương trình phát thanh, truyền đơn và các bản tin trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Bộ phận tâm lý chiến liên quân trong mỗi đơn vị chiến đấu có nhiệm vụ tham mưu cho chỉ huy các biện pháp tăng cường tác động tâm lý trên mọi mặt nhằm hoàn thành mục tiêu tác chiến chung; xác định các đối tượng nước ngoài cần tác động tâm lý. Các sỹ quan tâm lý chiến chịu trách nhiệm phối hợp, điều phối để các hoạt động tác chiến được tiến hành thống nhất trong toàn khu vực tác chiến. Lực lượng tâm lý chiến xây dựng các chương trình và phát hành các sản phẩm tâm lý chiến, đưa các sản phẩm này lên các phương tiện thông tin đại chúng. Quá trình này có sự nghiên cứu, cải tiến và ứng dụng các công nghệ truyền thông; sử dụng ngôn ngữ, phong cách báo chí, kịch bản, nghệ thuật, âm nhạc, các hiệu ứng và các hình thức truyền thông. 

HĐTLC liên quân được thực hiện ở ba cấp độ là: HĐTLC chiến lược, chiến dịch và chiến thuật. Ở cấp độ chiến lược, những hoạt động thông tin cấp quốc tế được các cơ quan trực thuộc Chính phủ Mỹ tiến hành nhằm tác động đến thái độ, nhận thức và cách cư xử của các đối tượng ngoài nước theo hướng có lợi cho Mỹ. Những hành động này chủ yếu diễn ra bên ngoài các khu vực quân sự. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, có thể sử dụng các cơ sở của Bộ Quốc phòng và sự hỗ trợ của lực lượng tâm lý chiến quân sự. HĐTLC chiến lược đóng vai trò quan trọng trong các thoả thuận hợp tác an ninh, quân sự, kinh tế …. Ở cấp độ chiến dịch nhằm tăng cường khả năng tiến hành các hành động quân sự và hoàn thành những nhiệm vụ đặc biệt trong các chiến dịch quân sự; hỗ trợ thực hiện các chương trình hợp tác quân sự, thoả thuận hợp tác an ninh trên chiến trường. Trong một số chiến dịch quân sự, HĐTLC có thể được triển khai độc lập hoặc phối kết hợp trên toàn khu vực tác chiến. Ở cấp độ chiến chiến thuật, tiến hành trong phạm vi một khu vực chiến đấu cụ thể trong các chiến dịch quân sự, hoàn thành tốt nhiệm vụ chiến đấu; đồng thời, đây cũng là một phần quan trọng của các hoạt động đa quốc gia, hoạt động liên quân và hoạt động của một lực lượng độc lập.

Thứ hai, HĐTLC liên quân được triển khai, kiểm duyệt rất chặt chẽ, Tư lệnh chiến trường đệ trình kế hoạch HĐTLC để Hội đồng Tham mưu liên quân xem xét, sau đó chuyển lên Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phê chuẩn. Bộ trưởng Quốc phòng có thể uỷ quyền cho Tư lệnh chiến trường. Tư lệnh chiến trường lại có thể trao quyền phê chuẩn các sản này cho Tư lệnh lực lượng đặc nhiệm liên quân; chỉ huy dưới quyền Tư lệnh lực lượng này có thể sửa đổi những sản phẩm tâm lý chiến đã được thông qua theo hướng dẫn của cấp trên phù hợp hơn với các đối tượng ở địa bàn đảm trách. Lực lượng đặc nhiệm tâm lý chiến liên quân sẽ xây dựng những sản phẩm và chương trình HĐTLC trên cơ sở những mục tiêu và nội dung đã được Bộ trưởng Quốc phòng thông qua, để Tư lệnh chiến trường hay Tư lệnh lực lượng đặc nhiệm liên quân thông qua. Lực lượng này cũng hỗ trợ về mặt tâm lý theo yêu cầu của các lực lượng Mỹ tham gia đội hình tác chiến liên quân, đa quốc gia, các cơ quan thuộc Chính phủ Mỹ, các tổ chức quốc tế và các tổ chức phi chính phủ. Sau khi các yêu cầu được phê chuẩn, lực lượng đặc nhiệm tâm lý chiến liên quân có thể trực tiếp, hoặc thông báo nội dung cho các bộ phận liên quan tiến hành sản xuất, phổ biến các sản phẩm tâm lý chiến.

Khi các lực lượng tâm lý chiến Mỹ tham gia đội hình tác chiến đa quốc gia vẫn chịu sự kiểm soát của một chỉ huy Mỹ, thì Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ giao quyền thông qua sản phẩm tâm lý chiến cho Tư lệnh chiến trường. Tiếp đó, Tư lệnh chiến trường có thể trao quyền thông qua sản phẩm cho viên sĩ quan Mỹ đang nắm giữ cương vị chỉ huy lực lượng đa quốc gia (sĩ quan Mỹ luôn trực tiếp nắm giữ quyền chỉ huy hoạt động này). Khi các lực lượng tâm lý chiến Mỹ tham gia đội hình tác chiến đa quốc gia và được biệt phái về một Bộ Tư lệnh đa quốc gia dưới sự chỉ huy của một Tư lệnh không phải là người Mỹ, thì quyền thông qua sản phẩm tâm lý chiến có thể thuộc về Tư lệnh chiến trường. Sau đó, sĩ quan hay quan chức ngoại giao cấp cao Mỹ tham gia tác chiến có thể được uỷ quyền thông qua; quyền thông qua cũng có thể được trao cho sĩ quan chỉ huy không phải người Mỹ, với sự đồng ý của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ.

Thời bình, đại sứ/đại diện Mỹ tại nước sở tại chịu trách nhiệm thông qua sản phẩm tâm lý chiến sử dụng tại địa bàn nhằm hỗ trợ cho hoạt động của lực lượng Mỹ. Chương trình HĐTLC thường niên trong thời bình sẽ được đệ trình lên Hội đồng Tham mưu liên quân để xem xét và chuyển cho đại sứ/đại diện của Mỹ tại nước chủ nhà thông qua, rồi trả lại Hội đồng Tham mưu liên quân để chuyển cho các Tư lệnh chiến trường thực hiện. Mọi đề nghị thay đổi mục tiêu, nội dung của chương trình HĐTLC đều phải trình lên Tư lệnh chiến trường để đưa lên cho Bộ trưởng Quốc phòng thông qua. Kế hoạch HĐTLC liên quân thời bình được đệ trình lên Hội đồng Tham mưu liên quân cho mỗi năm tài khoá (đồng thời với kế hoạch phối hợp bảo đảm an ninh chiến trường). Thời chiến, lực lượng tâm lý chiến có nhiệm vụ tác động làm thay đổi tư tưởng, tình cảm của một số nhóm đối tượng của nước đối tượng theo hướng có lợi cho Mỹ. Đối với những người dân có quan điểm trung lập, nghi ngờ khả năng thành công của chính phủ thân Mỹ và đồng minh Mỹ, thì HĐTLC liên quân lôi kéo sự ủng hộ của họ đối với chính phủ đó. Đối với những người ủng hộ đối phương, HĐTLC liên quân tập trung tạo nghi ngờ về tính hợp pháp của những hành động của đối phương và gieo rắc nỗi sợ hãi để những người này không hợp tác với đối phương. Đối với các lực lượng quân sự “thù địch”, chúng tìm cách khiêu khích, gây chia rẽ mất lòng tin giữa các lực lượng đó và tạo ra sự nghi ngờ về kết quả của cuộc chiến cũng như tính hợp pháp của nó. Trong cuộc chiến “chống khủng bố”, các lực lượng tâm lý chiến liên quân của Mỹ phối hợp hành động với các lực lượng an ninh để xác định các phần tử, tổ chức khủng bố và biến chúng thành đối tượng hoạt động của mình bằng cách đánh giá, phân tích mục tiêu của các phần tử, tổ chức khủng bố và sử dụng các chương trình tâm lý chiến để làm thất bại những mục tiêu này. Chống lại những tác động tâm lý bất lợi do hoạt động khủng bố gây ra; giảm thiểu sự ủng hộ của dân chúng đối với các hoạt động khủng bố; khuyến khích người dân thông báo về các nhóm khủng bố; ngăn chặn các hành động khủng bố bằng cách thuyết phục những phần tử có khả năng bị lôi kéo tham gia về tính chất bất hợp pháp của những hành động khủng bố và hậu quả tất yếu là bị tiêu diệt hoặc bị thất bại; quảng bá “tính hợp pháp” của những hành động của Mỹ và nước chủ nhà được Mỹ ủng hộ.

Thứ ba, Mỗi quân, binh chủng Quân đội Mỹ và đồng minh đều có khả năng HĐTLC riêng thông qua những phương tiện, lực lượng được biên chế để sản xuất và phổ biến các sản phẩm tâm lý chiến. 

Các đơn vị lục quân được biên chế một đơn vị tâm lý chiến thường trực và 2 đơn vị dự bị có nhiệm vụ lập kế hoạch, phối hợp và thực hiện những HĐTLC ở cấp chiến dịch, chiến thuật; hỗ trợ lập kế hoạch và tác chiến ở cấp chiến lược; hỗ trợ lực lượng tác chiến truyền thống và lực lượng đặc biệt triển khai trên toàn thế giới; hỗ trợ cho một số lực lượng đặc nhiệm thực hiện các HĐTLC liên quân tại Bộ Tư lệnh chiến trường và Bộ Chỉ huy lực lượng đặc nhiệm liên quân. Lực lượng HĐTLC của Lục quân Mỹ được chia làm 05 bộ phận: sư đoàn nghiên cứu và phân tích; tiểu đoàn tâm lý chiến vùng; tiểu đoàn tâm lí chiến phụ trách phát tán tài liệu; tiểu đoàn tâm lý chiến chiến thuật; tiểu đoàn tâm lý chiến phụ trách tù binh, tù nhân và dân tản cư. Sư đoàn nghiên cứu và phân tích làm nhiệm vụ phân tích, nghiên cứu và bổ sung những kiến thức về văn hoá, xã hội vào kỹ năng hoạt động của lực lượng tâm lý chiến lục quân. Đội ngũ nhân viên có trình độ cao và kinh nghiệm quân sự dày dạn, thông thạo tối thiểu một ngoại ngữ, từng có thời gian dài sống ở địa bàn.

Tiểu đoàn tâm lý chiến vùng có nhiệm vụ đưa ra những ý kiến chuyên môn về văn hoá, ngôn ngữ để hỗ trợ các HĐTLC cho các tổ chức thuộc Bộ Tư lệnh chiến trường. Tiểu đoàn tâm lý chiến phát tán tài liệu cung cấp những sản phẩm nghe, nhìn, nghe nhìn, tín hiệu và phát thanh phục vụ toàn bộ lực lượng tâm lý chiến của lục quân, lực lượng đặc nhiệm thực hiện các HĐTLC liên quân và các đơn vị tâm lý chiến chiến thuật.Tiểu đoàn tâm lý chiến chiến thuật có nhiệm vụ hỗ trợ các HĐTLC chiến thuật cho các đơn vị từ cấp quân đoàn trở xuống, cho những lực lượng đặc nhiệm truyền thống và lực lượng tác chiến đặc biệt trong lục quân. Tiểu đoàn xây dựng, sản xuất và phổ biến những sản phẩm tâm lí chiến chiến thuật theo yêu cầu của lực lượng đặc nhiệm đang thực hiện các HĐTLC liên quân và được quyền thông qua các sản phẩm này, theo sự cho phép của Tư lệnh Bộ Tư lệnh chiến trường hay chỉ huy lực lượng đặc nhiệm. Các sản phẩm tâm lý chiến  phổ biến bằng loa phóng thanh, tờ rơi, truyền đơn và đối thoại trực tiếp.

Trung tâm chiến tranh thông tin hạm đội đóng tại căn cứ Little Creek (bang Vơ-gi-ni-a), làm nhiệm vụ huấn luyện, lập kế hoạch và chỉ đạo các đơn vị hải quân sản xuất tài liệu, áp phích, bài báo, tờ rơi, truyền đơn; sau đó phối hợp với lực lượng không quân hải quân phát tán sản phẩm tới các đối tượng. Hầu hết tàu của Hải quân Mỹ đều được trang bị hệ thống truyền tần số cao. Một số máy bay của Hải quân Mỹ như máy bay F/A-18 và trực thăng có thể rải truyền đơn, phát thanh bằng loa phóng thanh. Đói với hải quân đánh bộ, sử dụng hệ thống loa phóng thanh đặt trên bờ hoặc trên không phát tán thông tin. Mỗi binh lính đều phải qua các khoá huấn luyện tâm lí chiến tại các trung tâm huấn luyện của quân chủng và liên quân.

 Lực lượng tâm lý chiến của không quân sở hữu số lượng lớn các máy bay tác chiến thông tin và HĐTLC như (EC-130) được trang bị chủ yếu để phát tán những thông tin tâm lý chiến bằng phương pháp điện tử và thả truyền đơn. Máy bay chiến đấu và ném bom của Không quân Mỹ cũng có khả năng phát tán truyền đơn bằng cách thả bom truyền đơn.

Trong chiến lược toàn cầu của Mỹ và đồng minh, HĐTLC được đặc biệt coi trọng cả trong nhận thức, quan điểm, đường lối cũng như đầu tư chiều sâu về chiến lược, tiền của, tổ chức lực lượng, chuyên môn, cơ chế hoạt động . Hoạt động này có tác động, ảnh hưởng rất mạnh mẽ, trực tiếp đến đời sống chính trị - tinh thần và tâm lý của quân nhân và nhân dân đối phương, trong đó có quân đội và nhân dân Việt nam theo khuynh hướng tiêu cực. Điều đó đang đặt ra những nhận thức mới, những yêu cầu mang tính cấp bách và chiến lược lâu dài đối với Đảng và Nhà nước; lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong LLVT và quân đội. Trước hết cần phải tiếp tục nghiên cứu sâu sắc hơn nữa chiến lược, sách lược, âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù; trên cơ đó, đề xuất các giải pháp tâm lý – xã hội phù hợp nhằm ngăn chặn, tiến tới vô hiệu hoá hoàn toàn các mặt hoạt động phá hoại của tâm lý chiến do Mỹ và đồng minh tiến hành. Trong các đơn vị quân đội, hoạt động công tác đảng, công tác chính trị phải chú trọng khai thác sâu các vấn đề, khía cạnh tâm lý quân nhân, tập thể quân nhân - với tư cách là tiền đề, cơ sở vững chắc đủ sức “miễn dịch” các tác động từ HĐTLC của địch, tạo ra sức đề kháng tốt nhất để đối phó và làm thất bại âm mưu, thủ đoạn chiến tranh tâm lý của địch. Điều này đặt ra những yêu cầu rất cao về phẩm chất và năng lực toàn diện đối với các chính uỷ, chính trị viên, nhất là các tri thức về tâm lý học và tâm lý học quân sự.